Er kunnen verschillende redenen zijn voor heesheid. Als je lang hees blijft, moet je altijd een specialist raadplegen en je stem laten onderzoeken. Een specialist (een kno-arts) kan je stembanden bekijken met behulp van een video-laryngo-stroboscoop. Dit apparaat is een hol buisje met aan het eind een heel klein cameraatje, dat vanuit je keel naar beneden kijkt. De trilling van de stembanden gaat razendsnel, zodat met gewoon licht niet te zien is hoe de stembanden zich openen en sluiten. Het stroboscooplicht zorgt voor een vertraagde weergave. De video legt de beelden vast, zodat je samen met de arts na het onderzoek de bewegingen van de stembanden kunt bekijken. Het is belangrijk dat de arts zo’n specialistische methode gebruikt, zodat zij/hij subtiele afwijkingen kan waarnemen. Je kunt misschien een opname krijgen, dus neem voor de zekerheid een usb-stick mee.

Heesheid hoeft niet per se te betekenen dat de stem zodanig is belast dat je hem een tijdlang niet mag gebruiken. In de meeste gevallen wordt ze veroorzaakt door ongecontroleerde vernauwing , maar de stem nog niet hebben beschadigd. Het kan dus zijn dat er geen schade is ontstaan ondanks de heesheid. Het is mogelijk om ongecontroleerde vernauwing los te laten binnen enkele uren. Dan blijft de stem gezond en klinkt hij weer normaal.

Mogelijke oorzaken van heesheid:

• Te veel of verkeerde spierspanningen, waardoor ongecontroleerde vernauwing ontstaat , die het gevolg zijn van:

• zingen of spreken met een verkeerde techniek
• stress
• emoties

• Een ontsteking als gevolg van:

• irritatie, bijvoorbeeld door roken
• droge stembanden
• een infectie
• zure oprispingen
• allergieën
• bepaalde medicijnen

• Structurele veranderingen van de stembanden:

• zoals de eerste verschijnselen van stemknobbeltjes
• een cyste
• een poliep
• een stembandbloeding

• Zenuwbeschadiging (zeer zeldzaam)

Belasting van de stem

Als er langdurig sprake is van een flinke ongecontroleerde vernauwing , raken de slijmvliezen van je stembanden vermoeid en geïrriteerd, en zwellen ze op als een blaar. Deze zwelling (oedeem geheten) ontstaat omdat ze zich vullen met vocht. Hierdoor kunnen ze minder snel trillen dan voorheen, met als resultaat een lagere toonhoogte. De zwelling verhindert de stembanden om zich goed te sluiten, waardoor lucht wordt doorgelaten. De klank wordt dus zowel hees als donkerder.

Zingen bij heesheid

Als een zanger zingt ondanks heesheid (bijvoorbeeld omdat er een concert is gepland) is forceren de enige mogelijkheid voor een goede sluiting van de stembanden. Hierdoor ontstaat grote druk op de stembanden, vooral op de plaats van de zwelling. Het kost veel kracht om een heldere klank uit gezwollen stembanden te ‘persen’. Het is echter wel mogelijk. Veel zangers maken concerten af, maar de hoge tonen kunnen eventueel misgaan.
Zingen met een incorrecte techniek als de stem hees is, zorgt voor nog meer heesheid. De stembanden kunnen na een concert zo opzwellen dat ze niet meer gesloten kunnen worden – en dan is de stem gewoon weg. Je hoort zangers wel eens zeggen: “Wat vreemd! Ik was hees voor ik het podium op ging. Tijdens het zingen werd het beter, maar daarna was ik mijn stem volledig kwijt.” Dit fenomeen is helemaal niet zo vreemd. Om te zingen moet de zanger de tonen uit gezwollen stembanden ‘persen’, door ze nog meer ongecontroleerd te vernauwen.. Dit zorgt voor meer irritatie van de stembanden, waardoor ze nog meer willen gaan zwellen. Als het optreden voorbij is, hoopt zich nog meer vocht op, waardoor de zwelling inderdaad toeneemt.

Een vicieuze cirkel

Veel zangers denken dat zingen met gezwollen stembanden geen kwaad kan, omdat ze met wat extra inspanning nog steeds kunnen zingen. Het steeds weer zingen met gezwollen stembanden brengt echter een voortdurende irritatie met zich mee, waardoor de zwelling toeneemt, vooral daar waar de ongecontroleerde vernauwing het ergste is. Uiteindelijk zal het gezwollen gedeelte het de rest van de stembanden verhinderen om een correcte sluiting te laten plaatsvinden. Vanaf dat moment raken alleen de zwellingen elkaar als de stembanden een poging doen om zich te sluiten. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel. Het sluiten van de stembanden brengt alleen de zwellingen bij elkaar, waardoor de druk toeneemt en de zwelling erger wordt. Intussen raken de stembanden elkaar verder niet meer, waardoor er niet veel druk op staat. Eventuele kleinere zwellingen nemen af. Als gevolg daarvan liggen er twee zwellingen tegenover elkaar die steeds groter worden en de rest van de stembanden het werk onmogelijk maken. (zie het diagram). Uiteindelijk wordt het heel moeilijk om nog te zingen – laat staan een zangcarrière gewoon voort te zetten.

De zanger bezoekt een arts, die constateert dat er knobbeltjes op de stembanden zijn ontstaan. Er is sprake van stemknobbeltjes als op beide stembanden tegenover elkaar zwellingen zijn ontstaan.

De stem rust geven, logopedie of een operatie

Als je knobbeltjes op je stembanden hebt, is dat een teken van verkeerd stemgebruik. Je kunt je stem een tijd rust gunnen door zeven tot tien tot dagen niet te spreken, te zingen of te fluisteren – waarna de meeste knobbeltjes zijn verdwenen. Dit is meestal de snelste manier.

Het kan ook zijn dat je wordt verwezen naar een logopedist, die je helpt met oefeningen om de knobbeltjes weg te krijgen. Dit neemt gewoonlijk wat meer tijd in beslag. De specialist kan ook een operatie adviseren, waarbij de knobbeltjes met een laser van de stembanden worden verwijderd. Ongeveer tien dagen na de operatie kunnen de stembanden dan genezen zijn. Gedurende deze periode mag je niet spreken of zingen.

In beginsel adviseer ik zangers altijd om eerst een rustperiode in acht te nemen. Deze methode werkt snel, goedkoop en zonder bijwerkingen.

Ongeacht de gebruikte methode is het belangrijk dat de zanger vervolgens een goede stemtechniek aanleert om verdere schade aan de stem te voorkomen. Anders wordt de zanger opnieuw hees en begint alles weer van voren af aan. De vicieuze cirkel blijft zo in werking. Er kan nog een periode van stemrust nodig zijn, evenals nog een operatie en/of logopedie.

Stemknobbeltjes

Heesheid is het eerste teken van verkeerd stemgebruik. Als de heesheid aanhoudt of als je denkt dat er misschien sprake is van stemknobbeltjes, bezoek dan een specialist (kno-arts). Als de specialist constateert dat er knobbeltjes op de stembanden zitten, zijn er veel dingen die je kunt doen om een operatie te voorkomen.

Voorkomen is beter; geef de stem rust

Je kunt beter maatregelen nemen voordat je je stem te veel belast, met heesheid en schade (stemknobbeltjes) tot gevolg. Net als voor het genezen van een blaar is er rust voor nodig om een knobbeltje te laten verdwijnen. Als je de stembanden blijft irriteren, blijven de zwellingen ook aanwezig. Om een blaar op de voet kwijt te raken, geef je de voet rust door niet de strakke schoenen te dragen die het probleem hebben veroorzaakt. Ga op dezelfde manier met je stembanden om. Spreek helemaal niet, geef de stem rust en communiceer een aantal dagen door middel van briefjes.

Een rustperiode voor de stem

Als de diagnose ‘stemknobbeltjes’ luidt, adviseer ik een rustperiode voor de stem van ongeveer tien dagen, afhankelijk van de ernst van de knobbeltjes. Met een rustperiode bedoel ik dat je GEEN ENKEL GELUID produceert! Ga ook niet fluisteren, want dat belast de stem meer dan gewoon spreken. En vermijd zelfs het schrapen van de keel. Schrijf briefjes om te communiceren. Deze methode is heel efficiënt en heeft geen bijwerkingen. Veel mensen beleven een zwijgperiode van twee weken uiteindelijk zelfs als een waardevolle ervaring. Wellicht kom je onvermoede eigenschappen in jezelf tegen.
Als het beslist nodig is om te spreken, spreek dan helder, met veel ademsteun en zonder ongecontroleerde vernauwing Ga niet fluisteren of voorzichtig spreken, want dat zorgt vaak voor meer ongecontroleerde vernauwing. Bij het zacht spreken vergeten veel mensen om een goede ademsteun toe te passen. Er is veel techniek voor nodig om op een correcte manier zacht te spreken. Het is beter om wat meer klank te gebruiken en voor een goede ademsteun te zorgen.

Ontspanning van de stem

Vermijd ongecontroleerde vernauwing in je keel als je niet spreekt of zingt. Dit is ook belangrijk als de stem gezond is. Probeer je te ontspannen, haal diep adem en voel hoe de keel zich opent tijdens de inademing. Houd deze stand vast bij het uitademen en span de spieren rond de keel vooral niet.

Positief denken

Maak je niet te druk om je stembanden. De keel reageert onmiddellijk op emoties. Je kent vast wel het gevoel dat bijvoorbeeld verdriet kan hebben op de keel: je krijgt een ongecontroleerde vernauwing in je keel. ; je krijgt een brok in de keel en je verliest de beheersing over je stem. Probeer positief te denken, in het algemeen en over je stembanden in het bijzonder.

Oefeningen tijdens stemrust

Je hoeft niet stil te zitten in de periode dat je je stem rust geeft. Je kunt bijvoorbeeld stomen en werken aan je ademtechniek en ademsteun, want daarbij gebruik je stembanden niet. Je kunt ook werken aan je conditie om je lichaam het uithoudingsvermogen te geven dat de stembanden in het vervolg kan beschermen. Span de keelspieren niet aan bij lichamelijke oefeningen. Als je aan je conditie hebt gewerkt tijdens de rustperiode, kun je je zangtechniek sneller verbeteren wanneer je weer begint te zingen.

Opnieuw beginnen

Na ongeveer een week of twee komt de specialist met een nieuwe diagnose.

• Als de knobbeltjes zijn verdwenen, kun je beginnen met oefeningen om een correcte techniek te ontwikkelen en zo problemen in de toekomst te voorkomen.
• Als er nog iets van de knobbeltjes over is, kun je nog een rustperiode van een week inlassen tot ze helemaal zijn verdwenen.
• In enkele gevallen is een operatie noodzakelijk, maar zelfs dan is de rustperiode niet voor niets geweest – als je tenminste aan je conditie en ademsteun hebt gewerkt.

Voorkom ongecontroleerde vernauwing

Als de stembanden weer gezond zijn, hetzij door een periode van stemrust, hetzij door logopedie of een operatie, moet je leren om de stem te gebruiken zonder de ongecontroleerde vernauwing die de stembanden irriteerden. Als je deze belastende ongecontroleerde vernauwing weet te vermijden, kun je zingen zonder de stem ooit weer geweld aan te doen.

Ongecontroleerde vernauwing kun je vermijden door toepassing van de drie basisprincipes. Stel je voor dat je een circuspiste creëert, een grote opening of een vestingmuur rond de stembanden, zodat ze de ruimte hebben om zich te strekken. Je kunt de stembanden intensief gebruiken gedurende langere periodes, maar ze zijn NIET bestand tegen de extra belasting van ongecontroleerde vernauwing.

Te veel slijm

Als een zanger te veel slijm op de stembanden heeft, kan dat komen doordat de slijmvliezen van de stembanden geïrriteerd zijn. Als de slijmvliezen uitdrogen of geïrriteerd raken, wordt er automatisch slijm geproduceerd om de stembanden te beschermen. Het is belangrijk om de oorzaak van deze irritatie te achterhalen – het kan gaan om een infectie, een allergie of ongecontroleerde vernauwing.

Verkeerde techniek

Als er voortdurend slijm op de stembanden verschijnt, kan dat een teken zijn van een verkeerde stemtechniek. Het is logisch dat de stem zichzelf beschermt door middel van veel slijm, bijvoorbeeld na vermoeiend en belastend stemgebruik. Als je vermoedt dat je techniek verkeerd is, denk dan allereerst aan de drie basisprincipes: ademsteun, de noodzakelijke twang en het vermijden van een vooruitgestoken kaak en lipspanning.

Infecties

Bij de eerste verschijnselen van een infectie moet je elk belasting van de stem vermijden. Zing en spreek zo weinig mogelijk en doe kracht op om de infectie te bestrijden. Afhankelijk van de ernst van de infectie kun je de huisarts raadplegen, die wellicht antibiotica voorschrijft. Als het even kan, moet je niet zingen als je koorts hebt.

Allergieën

Als de zang naar behoren klinkt, als het zingen je geen enkele moeite kost, als je je niet ziek voelt en geen pijn in de keel hebt, kan een teveel aan slijm worden veroorzaakt door een allergie. Probeer de oorzaak van de allergie te achterhalen. Misschien heb je al een vermoeden. Wanneer begonnen de symptomen? Welke veranderingen kunnen verband houden met de symptomen? Probeer elke factor te vermijden waarvan je het vermoeden hebt dat die de oorzaak kan zijn van de allergie en ga na of er verbetering optreedt. Probeer uit te zoeken waar je gevoelig voor bent en vermijd deze elementen en omstandigheden. Als het probleem aanhoudt, raadpleeg je een specialist op het gebied van allergieën.

Ochtendstem

Als je ’s ochtends wakker wordt, klinkt de stem vaak ‘wollig’. Misschien heb je geslapen met je mond open, waardoor er de hele nacht lucht over de slijmvliezen heen en weer is gegaan. Hierdoor kunnen de slijmvliezen uitgedroogd zijn. Als je dan wakker wordt en gaat praten, kunnen de uitgedroogde slijmvliezen minder snel trillen, waardoor de stem omfloerst en onvast kan klinken: er is dan sprake van een ‘ochtendstem’.

Laat dan de natuurlijke slijmproductie op gang komen. De slijmvliezen zullen snel bevochtigd zijn en de stem zal weer normaal gaan klinken. Als je je keel schraapt (en zo in feite het slijm van de slijmvliezen schraapt) zal er meer slijm worden aangemaakt om het droge gedeelte te bedekken. Sommige zangers schrapen hun keel dan opnieuw, waardoor er nog meer slijm wordt geproduceerd, waardoor de zanger weer de keel schraapt, enzovoort. De zanger en de slijmvliezen kunnen elkaar zo de hele dag bezighouden.

De keel schrapen

Als je je keel schraapt, schraap je het slijm van de slijmvliezen van de stembanden. Het is niet schadelijk om je keel te schrapen. Het kan een belangrijke functie vervullen als er slijm de luchtpijp dreigt binnen te gaan, maar het kan ook de slijmvliezen irriteren als je het te vaak en te krachtig doet. In plaats van je keel te schrapen kun je het slijm beter zijn gang laten gaan en de droge plekken op de slijmvliezen laten bedekken. Gebruik gewoon je stem en sla geen acht op de wollige klank. Begin met neuriën of spreken, eerst voorzichtig, en al snel zal door de snelle trillingen van de stembanden het teveel aan slijm loslaten.
Er is nog een veilige manier om overtollig slijm te laten verdwijnen. Sluit je mond en je neusholte, en slik tegelijkertijd. Hierdoor ontstaat een gedeeltelijk vacuüm dat het teveel aan slijm van de stembanden zuigt.

Voorkomen en eerste hulp

Zelfs als een zangstem hees of schor klinkt (of helemaal is verdwenen), is herstel binnen een paar uur vaak mogelijk. Een groot deel van mijn werk bestaat uit het verlenen van eerste hulp. Dit houdt in dat ik word ingeschakeld om bij studioopnamen of tijdens tournees hulp te verlenen aan zangers die moeilijkheden hebben met hun stemtechniek – of acute stemproblemen hebben. De remedie hangt steeds af van de omstandigheden. Maar eerst vraag ik de zanger om een specialist te bezoeken die een diagnose kan stellen door de stembanden te onderzoeken, bij voorkeur met behulp van een stroboscoop.

• Vaak constateert de arts dat er geen schade te ontdekken valt, ook al kan iedereen horen dat de zanger hees is en geen concert kan geven. In zo’n geval kan het zijn dat na enkele uren werk (aan het kwijtraken van ongecontroleerde vernauwing ) de stem terug is alsof er niets aan de hand was. De ademsteun zal echter wel veel lichamelijke kracht vragen. Als een zanger sterk is en de extra energie kan opbrengen is er geen reden om een concert of een opname af te zeggen.
• Vaak zijn de stembanden geïrriteerd, maar zijn er geen duidelijke tekenen van slijtage. Ook dan kan het loslaten van ongecontroleerde vernauwing voldoende zijn om de zanger door een aantal concerten te helpen en verdere irritatie van de stembanden te voorkomen.
• Soms zijn er duidelijke verschijnselen van beschadiging aanwezig en zijn de stembanden gezwollen, eventueel met beginnende knobbeltjes. Er zit dan niets anders op dan de stem rust te gunnen! Tegenwoordig kunnen artsen echter medicijnen voorschrijven om de zwelling tijdelijk te verminderen, zodat een zanger toch nog een concert kan geven. Dit is niet aan te bevelen, aangezien er extra schade kan ontstaan, omdat de stembanden eigenlijk rust nodig hebben. In het gunstigste geval wordt het probleem zo uitgesteld.

Zelfs zeer ervaren zangers kunnen plotseling ongecontroleerde vernauwing rond de stembanden ontwikkelen, soms zo hevig dat de klank volledig is verdwenen.

Eerste hulp per telefoon

Soms is er niet genoeg tijd om iemand te ontmoeten, en dan heb ik in een enkel geval telefonisch contact met de zanger. Eerste hulp per telefoon werkt het best als ik eerder met de betreffende zanger heb gewerkt.

Mogelijke oorzaken van stemproblemen

Uitgedroogde slijmvliezen, een teveel aan slijm en een slecht monitorsysteem (de luidsprekers die er op het podium voor zorgen dat de zanger zichzelf kan horen) kunnen de indruk wekken dat de stem niet naar behoren werkt. Als de stem dan niet normaal reageert, zal de zanger meestal gaan compenseren met meer spanning in de keel, waardoor de stem ook weer anders dan anders klinkt, waardoor nieuwe spierspanningen kunnen ontstaan. De spierspanningen houden het functioneren van de stem tegen, waardoor de zanger nog meer spanningen gaat creëren.

Het is belangrijk om deze vicieuze cirkel te voorkomen – de zangtechniek mag niet worden vervangen door spierspanningen.

Het belang van een goede lichamelijke conditie

Vaak ontstaan er problemen doordat een zanger niet voldoende kracht over heeft. Als een zanger moe begint te worden tijdens een tournee of tijdens langdurige studio-opnamen, zullen de nodige kracht en energie ontbreken om de tonen goed te ondersteunen. Veel zangers hebben dit probleem aan het eind van een concert. Als de fysieke kracht op is, wordt de stem moe. De spierspanningen die dan kunnen ontstaan, leggen nog meer druk op de stembanden; en er is dan meer kracht voor nodig om te zingen, wat nog vermoeiender is. Normaal gesproken gaat het in de hoogte van de stem het eerst fout; en het volume neemt af.

Als een zanger niets doet aan de ongecontroleerde vernauwing door voldoende rust te nemen en nieuwe krachten op te doen, ontstaat er nieuwe ongecontroleerde vernauwing. De zanger begint hees te worden en de heesheid neemt toe in de dagen die volgen. Uiteindelijk kan de stem zo vast gaan zitten door ongecontroleerde vernauwing dat er eerste hulp nodig is om ervoor te zorgen dat de rest van een tournee of een studioopname door kan gaan.

Slaap

Voldoende slaap is van essentieel belang, vooral tijdens veeleisende tournees. Als de zanger niet genoeg slaap krijgt, hebben de stembanden niet genoeg tijd om bij te komen en een eventuele irritatie te herstellen. Slaap is ook nodig om weer de fysieke kracht op te bouwen die nodig is voor de ademsteun. De hoeveelheid slaap die een zanger nodig heeft varieert. Ken en respecteer je slaapbehoefte om een veeleisende periode zonder schade door te kunnen komen.

Eten en drinken

Veel zangers worden overspoeld met goedbedoelde adviezen als ze hees worden: een rauwe eierdooier met tabasco, warme melk met honing (“honing smeert de keel zo goed”), beslist geen chocolade, altijd iets warms, altijd iets kouds, enzovoort. Hoe moet je nu weten wat wel werkt en wat niet? Je kunt niet alles uitproberen.

Als je iets weet van de anatomie, weet je dat de stembanden zich boven de luchtpijp bevinden en dat alles wat je eet en drinkt met behulp van het strotklepje over de luchtpijp heen de slokdarm in gaat. Eten en drinken komen niet in contact met de stembanden, tenzij er iets fout gaat en je je verslikt. Het is dus niet logisch om te suggereren dat eten en drinken de stem smeren. Aan de andere kant kunnen eten en drinken wel degelijk effect hebben op zangers. Beide kunnen een ontspannende of ondersteunende uitwerking hebben op de geest. Iets lekkers kan troostend werken of een ander positief psychologisch effect hebben. Je kunt zelf het beste beoordelen of het helpt om iets te eten of te drinken – of niet. Als je zelf het gevoel hebt dat het helpt, doe het dan. Denk wel altijd om je gezondheid.

Stomen

Als je een zogenaamd stoombad neemt, gaat de stoom rechtstreeks naar het slijmvlies rond de stembanden. Ben je hees, dan kun je je stembanden en slijmvliezen ‘stomen’ door boven een kom heet water met kamille of een ander kruid, zoals tijm, de stoom te inhaleren.

Je hebt een kom, een grote handdoek en een keukenwekker nodig. Doe een handjevol kamille in de kom en schenk er kokend water over (wees voorzichtig). Zet de keukenwekker op hooguit tien minuten, doe de handdoek over je hoofd en inhaleer de stoom. Laat het water niet afkoelen voordat je er met je hoofd boven gaat hangen, want in de eerste tien minuten komen verschillende etherische oliën in de stoom vrij die weldadig zijn voor de slijmvliezen. Haal adem door zowel de mond als de neus.

Wacht naderhand minstens een half uur voordat je je stem weer gaat gebruiken; het is belangrijk om de slijmvliezen even rust te geven. Als je begint te spreken, doe dat dan niet te hard. Schraap de keel niet. Laat het slijm maar op de slijmvliezen zitten, ook al kan de stem even raar klinken. Als de slijmvliezen er klaar voor zijn, laten ze het overtollige slijm wel los. Je mag stomen zo vaak als je denkt dat nodig is, maar onthoud dat je naderhand steeds dertig minuten niet mag spreken. Laat het teveel aan slijm zitten tot het zichzelf losmaakt en stop met het stomen ongeveer vier uur voordat je moet zingen.

Alcohol

Alcohol kan het zingen bemoeilijken omdat de bloedvaten erdoor worden verwijd. Vaak wordt na een nacht flink ‘stappen’ je oogwit rood omdat de adertjes die je normaal niet kunt zien zich hebben verwijd en nu tijdelijk wel zichtbaar zijn. De bloedvaten in de slijmvliezen van de stembanden verwijden zich ook – en de stembanden zwellen lichtjes. Sommige zangers hebben daardoor meer moeite om hoge tonen te halen.

Hoeveel alcohol een zanger tot zich kan nemen voordat de slijmvliezen zwellen, varieert. Sommige zangers ondervinden al problemen na een paar biertjes, terwijl anderen probleemloos grote hoeveelheden drinken zonder dat er zangproblemen ontstaan. Ken je eigen grenzen en respecteer de signalen die je lichaam afgeeft.

Roken

Wanneer rook in contact komt met de slijmvliezen van de stembanden, raken ze geïrriteerd en bestaat er kans op uitdroging, waardoor ongecontroleerde vernauwing in de keel kan ontstaan. Het vermijden van rook is soms moeilijk als je in de muziek zit; ook de reactie op rook varieert van zanger tot zanger. Ik ken zangers die nog geen enkele sigaret in de buurt kunnen verdragen, maar ook zangers die de hele dag sigarenrook inhaleren zonder hoorbaar effect op de stem. Ken je eigen grenzen en respecteer de signalen die je lichaam afgeeft.

Ik wil met klem stellen dat ik zangers niet adviseer om te gaan roken, maar als je toch al rookt, is het qua stemgebruik niet per se een voordeel om te stoppen vlak voor je een belangrijke taak moet vervullen, bijvoorbeeld een studio-opname of een tournee. In sommige gevallen kan de afwezigheid van rook aanvankelijk een nadelig effect hebben op de stem van de roker. Als de slijmvliezen van de stembanden voortdurend zijn blootgesteld aan rook, compenseren ze het uitdrogingseffect door meer slijm te produceren, met als resultaat dat er een ‘normale’ hoeveelheid slijm op de stembanden zit. Als je stopt met roken vlak voor een concert of een opname, zal de extra productie van slijm in eerste instantie doorgaan, waardoor er te veel slijm ontstaat, aangezien het uitdrogingseffect van de rook wegvalt. Door het teveel aan slijm kan het zijn dat je de stembanden moeilijker kunt beheersen. Met andere woorden: als een zanger wil stoppen met roken als voorbereiding op een belangrijk optreden, kan dat averechts werken.

Dat gezegd hebbende, is het belangrijk om te benadrukken dat de stem van een niet-roker in principe gezonder is dan de stem van een roker, dus is het beslist raadzaam om te stoppen. Je moet dan bereid zijn om te wachten tot de stembanden zich hebben aangepast aan de nieuwe omstandigheden. Dit kan een aantal weken tot drie à vier maanden in beslag nemen.

Houd vast aan correcte technieken

Het beste wat je kunt doen, welke afwijkende omstandigheden zich ook aandienen, is het vasthouden aan de technieken die je kent en waarvan je weet dat ze werken. Blijf zelfs als de stem niet normaal klinkt je techniek gebruiken. Als je hees wordt en de tonen de dubbele hoeveelheid energie vragen, geef ze dan die extra ademsteun en vermijd ongecontroleerde vernauwing . Ook als je jezelf niet goed hoort op de monitor doe je gewoon wat je anders ook doet. Probeer niet krachtiger te zingen omdat je jezelf niet kunt horen. Wen jezelf eraan om meer te zingen op basis van de fysieke gewaarwording van het correcte zingen dan op basis van wat je hoort. Zo brengen afwijkende omstandigheden je niet van de wijs.